Nadwaga i otyłość

Stan naszego zdrowia i utrzymanie właściwego ciężaru ciała zależą od sposobu odżywiania się.

Słowo dieta jest u nas utożsamiane z restrykcyjnym planem odżywiania, ukierunkowanym na zredukowanie ciężaru ciała. Wcale tak nie musi być.

Odpowiedzialne za nadwagę/otyłość jest niezdrowe odżywianie się a konkretnie – niewłaściwe nawyki żywieniowe.

Zdrowe odżywianie się polega na przyjmowaniu substancji korzystnych dla zdrowia, co zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób takich jak np. choroby serca, choroby układu kostno-mięśniowego, otyłość czy nowotwory. Ważne jest przyjmowaniu odpowiednich ilości niezbędnych organizmowi składników odżywczych, a w tym odpowiedniej ilości płynów. Dieta powinna być zbilansowana i indywidualnie dopasowana dla każdego z uwzględnieniem wieku, płci oraz aktywności fizycznej.

Zbilansowana dieta – polega na dostarczaniu organizmowi energii i wszystkich niezbędnych składników pokarmowych w odpowiednich ilościach i w odpowiednim stosunku. Bardzo ważna jest przy tym liczba posiłków i ich rozłożenie w ciągu dnia.

Podstawą zbilansowanej diety jest spożywanie odpowiednich ilości pokarmów z pięciu grup produktów:

1. pieczywo, produkty zbożowe i ziemniaki
2. warzywa i owoce
3. mięso i ryby
4. mleko i produkty mleczne
5. tłuszcze i cukry

Zasady prawidłowego żywienia (wg Instytutu Żywności i Żywienia):

1. Spożywać posiłki regularnie.
2. Spożywać warzywa i owoce jak najczęściej.
3. Spożywać produkty zbożowe, szczególnie pełnoziarniste.
4. Codziennie wypijać przynajmniej dwie duże szklanki mleka, jogurtu lub kefiru.
5. Ograniczyć spożycie mięsa.
6. Ograniczyć spożycie tłuszczu zwierzęcego, zastąpić go olejami roślinnymi.
7. Unikać spożywania cukru i słodyczy, zastępując je owocami i orzechami.
8. Unikać dosalania potraw i produktów o dużej zawartości soli.
9. Wypijać przynajmniej 1,5 l. wody dziennie.
10. Unikać alkoholu.

W czym możemy pomóc?

W ramach pozbywania się szkodliwych nawyków żywieniowych proponujemy:

• Kuracje odchudzające – zdrowe, racjonalne, efektywne a zarazem smaczne odchudzanie
• Kuracje z dietoterapią – żywieniowe wsparcie w różnych jednostkach chorobowych towarzyszących (m.in. w chorobach tarczycy, cukrzycy, insulinooporności, dnie moczanowej, chorobach sercowo-naczyniowych i innych)
• Diety eliminacyjne w alergii i nietolerancji pokarmowej (m.in. diety bezglutenowe)
• Kuracje dla osób w procesie zdrowienia z uzależnień – wprowadzanie odpowiednich nawyków żywieniowych w życie pacjenta
• Konsultacje i diety dla wegetarian i wegan.

Kuracja zawiera:

• konsultację z dietetykiem
• analizę składu ciała wraz z omówieniem i wyjaśnieniem wyników
• zalecenia/sugestie dotyczące optymalnej diety
• opracowanie indywidualnego jadłospisu (7-dniowy lub inny)
• możliwość konsultacji telefonicznych lub poprzez e-mail.

 

---

Fragmenty wywiadu red. Agnieszki Krupy z dr Magdaleną Białkowską, przewodniczącą Sekcji Dietetyki Polskiego Towarzystwa Badań nad Otyłością, opublikowanego w Medycynie Praktycznej.

Z otyłością kojarzy się ponad 45 chorób, dlatego dieta musi być indywidualnie dostosowana do potrzeb metabolicznych pacjenta. Źle dobrana dieta może mieć bardzo negatywne skutki.

Agnieszka Krupa: Jakie zagrożenia dla pacjenta wynikają z niewłaściwie dobranej diety?

Dr Magdalena Białkowska: Redukcja masy ciała niesie ze sobą bardzo wiele korzyści, ale należy to robić zgodnie z zaleceniami ekspertów – źle dobrana dieta może mieć bardzo negatywne skutki.

Z otyłością kojarzy się ponad 45 chorób, dlatego bardzo istotne jest, aby dieta była indywidualnie dostosowana do potrzeb metabolicznych pacjenta. Przykładowo, jeśli pacjentowi z hiperinsulinemią nie zalecimy diety o niskim indeksie glikemicznym, z częstością spożywania posiłków 5 razy dziennie, musimy liczyć się z tym, że efekty odchudzania będą małe. Osoby z tą chorobą cechują się wzmożonym apetytem spowodowanym znacznymi spadkami poziomów cukru we krwi.

Inny przykład: pacjent ze stłuszczeniem wątroby i kamicą pęcherzyka żółciowego. Należy pamiętać, aby masę ciała zmniejszać w sposób stopniowy i powolny. W tym przypadku zalecenie diety bardzo ograniczającej spożycie energii, a co za tym idzie szybki spadek masy ciała, nasili istniejące stłuszczenie wątroby. A to jest przyczyną pojawienia się dolegliwości dyspeptycznych i często powodem rezygnacji z kuracji odchudzającej.

Jedną z najczęstszych obaw, jakie towarzyszą otyłym osobom na diecie jest efekt jojo. Komu grozi?

Jest to nie tylko zmora wszystkich otyłych, ale i kłopot dla profesjonalistów. Efekt jojo pojawia się, kiedy pacjent stosuje wyłącznie dietę – bez zwiększonej aktywności fizycznej. Wykazano, że jeżeli zalecimy tylko leczenie dietetyczne, to 25% ubytku masy ciała pacjent uzyska kosztem beztłuszczowej masy ciała (masa mięśniowa), a to spowalnia spoczynkową przemianę materii i sprawia, że stan metaboliczny pacjenta po zastosowaniu diety jest gorszy niż przed dietą. Staje się on kandydatem do efektu jojo. Spowolnienie spoczynkowej przemiany materii następuje także w wyniku bardzo drastycznego i długotrwałego ograniczenia spożycia energii.

Otyłości mogą towarzyszyć także zaburzenia odżywiania. Jakie?

Według klasyfikacji zaburzeń psychicznych DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders), opracowanej przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne, istnieją trzy zaburzenia odżywiania: zespół gwałtownego objadania się (żarłoczność), anoreksja i bulimia.

Zaburzenia te zwykle występują mimo właściwie dobranej diety i prób stosowania jej przez pacjenta.

Dodatkowo, pacjenci, którzy mają jedno z wymienionych zaburzeń łatwo zamieniają jedno drugim. Jest to zdecydowanie objaw niepożądany – pacjent z otyłości przechodzi w anoreksję albo bulimię. Zdarza się, że zamieniają nadmierny, kompulsywny apetyt na niechęć do jedzenia lub zachowania bulimiczne.

Jeśli pacjent ma zaburzenia w odżywianiu w postaci żarłoczności, a po osiągnięciu celu terapii na własną rękę, samowolnie kontynuuje dietę niskoenergetyczną, doprowadza do sytuacji, że masa ciała jest poniżej normy. Efekt ten jest wynikiem zamiany żarłoczności na anoreksję . U kobiet wówczas występują zaburzenia miesiączkowania, a nawet amenorrhea i szereg innych objawów związanych z niedożywieniem.