Uzależnienie od leków przeciwbólowych i innych – objawy, jak leczyć
Kiedy doskwiera nam ból, nie jesteśmy w stanie normalnie funkcjonować. W takich sytuacjach szukanie dla siebie pomocy jest naturalnym, ludzkim odruchem. Wiele osób sięga wtedy po tabletki przeciwbólowe. Jeśli dzieje się to sporadycznie i tylko wtedy, gdy faktycznie potrzebujemy tabletki, która przyniesie nam ulgę od bólu, nie ma powodu do niepokoju. Zdecydowanie gorszą jest sytuacja, kiedy po tabletki sięgamy częściej niż zalecił lekarz, bo wówczas może rozwinąć się uzależnienie. Niekontrolowane przyjmowanie leków może dotyczyć nie tylko środków przeciwbólowych. Do uzależnienia prowadzi też zbyt częste sięganie po środki uspokajające, przeciwlękowe, przeciwdrgawkowe lub nasenne. Kiedy widzimy, że zdarza nam się sięgać po lek częściej niż zalecił lekarz lub często sięgamy po łagodzące ból czy inne dolegliwości leki bez recepty, warto porozmawiać na ten temat ze specjalistą, który zna się na uzależnieniach.
Jakie leki mogą nas uzależnić?
Chcąc zrozumieć problem uzależnienia od leków należy zwrócić uwagę na to, że istnieje kilka grup leków, które mogą prowadzić do uzależnienia. Szczególnie należy uważać na leki przeciwbólowe zawierające w sobie pochodne opiodowe, pochodne benzodiazepiny, barbiturany a także na niebenzodiazepinowe leki nasenne. Powodujące uzależnienie substancje można znaleźć w wielu lekach przeciwbólowych, nasennych, uspokajających i nie tylko.
Uzależnienie od leków przeciwbólowych
Wśród leków przeciwbólowych spotykamy leki opioidowe, czyli narkotyczne oraz leki nienarkotyczne.
Narkotyczne leki opioidowe należą do najsilniejsze leków przeciwbólowych. Substancja aktywna, zawarta w tych lekach oddziałuje na znajdujące się w mózgu receptory opioidowe. Dzięki temu ból znika bardzo szybko. Leki te są wydawane wyłącznie na specjalną receptę i stosowane przy szczególnie intensywnym bólu. Z badań wynika, że 6% pacjentów uzależnia się już po pierwszej recepcie, a ryzyko uzależnienia wzrasta do 13% jeżeli lek opioidowy jest przyjmowany dłużej niż przez 7 dni (Shah i wsp. 2017). Szalejąca w ostatnich latach w Stanach Zjednoczonych epidemia nadużywania leków opioidowych powoduje ponad 100 zgonów każdego dnia.
Wiele nienarkotycznych leków przeciwbólowych nie wymaga recepty. O ile przyjmowanie leków opioidowych stanowi widoczne zagrożenie, to duża dostępność leków nienarkotycznych i fakt, że możemy je kupić w praktycznie każdym sklepie sprawia, że ich przyjmowanie jest często bagatelizowane. To pociąga za sobą wiele negatywnych skutków. Warto też pamiętać, że pochodne opium występują nie tylko w lekach przeciwbólowych, ale także w wielu innych np. m.in. w leku na kaszel – Acodin, który dostępny jest bez recepty.
Benzodiazepiny
Benzodiazepiny należą do najczęściej przyjmowanych leków na świecie, a uzależnienie od nich jest bardzo powszechne. Są one stosowane jako leki nasenne, uspokajające, przeciwlękowe czy przeciwdrgawkowe. Uzależnienie może rozwinąć się już po kilku tygodniach systematycznego zażywania. Ponieważ wszystkie pochodne benzodiazepiny posiadają właściwości uzależniające, Rada Europy już w 1990 roku ostrzegała, że nie należy ich stosować dłużej niż przez 4 tygodnie. Benzodiazepiny są uważane za leki bezpieczne, ale jedynie pod warunkiem, że stosuje się je zgodnie ze wskazaniami i do tego krótkoterminowo.
Niebenzodiazepinowe leki nasenne
Stosowane są w krótkoterminowej terapii zaburzeń snu, niestety jest coraz więcej doniesień naukowych na temat ich bardzo silnie uzależniających właściwości. Obecnie, obok benzodiazepin należą do leków najczęściej przyjmowanych na świecie. W związku z tym zaleca się, aby przyjmować je nie częściej jak dwa-trzy razy w tygodniu, w możliwie najmniejszej dawce, bowiem uzależnienie od nich może rozwinąć się już po paru tygodniach systematycznego przyjmowania. Przedawkowanie może prowadzić do śpiączki a nawet śmierci.
Barbiturany
Stosowane są głównie jako leki przeciwdrgawkowe i nasenne. Mają silne właściwości uzależniające prowadząc zarówno do uzależnienia fizycznego jak i psychicznego. Uzależnienie może rozwinąć się już po paru miesiącach systematycznego przyjmowania.
Objawy uzależnienia od leków
Osoby uzależnione od leków przyjmują je w sposób niekontrolowany i częściej niż zlecił lekarz. Sięgają po nie, żeby nie dopuścić do wystąpienia bardzo przykrych objawów tzw. zespołu abstynencyjnego (zespołu odstawiennego), które pojawiają się z chwilą spadku stężenia poziomu leku we krwi. Stąd zabezpieczają się przed brakiem leku odwiedzając kolejnych lekarzy i często wymuszając receptę na lek, od którego są uzależnione albo kupując go nielegalnie.
Jak leczyć?
Osoba uzależniona od leków, która szuka pomocy, powinna zgłosić się najpierw do lekarza specjalisty, który pomoże w odstawieniu leku i w detoksykacji, a następnie powinna odbyć stacjonarny lub ambulatoryjny program psychoterapii uzależnień.
Leczenie może znacznie utrudniać fakt, że takie osoby bardzo często zmagają się z silnym bólem i wówczas konieczne jest dodatkowo znalezienie innych leków oraz sposobów na złagodzenie tego bólu.