Uzależnienie od zdrowego odżywiania

Z roku na rok świadomość odnośnie konieczności właściwego odżywiania się, korzystania ze zbilansowanej diety oraz prowadzenia zdrowego stylu życia nieustannie rosną. Chociaż takie tendencje mogą prowadzić do pozytywnych skutków i sprawić, że społeczeństwo stanie się zdrowsze, wiążą się również z pewnym ryzykiem. Warto wiedzieć bowiem, że istnieje niebezpieczeństwo pojawienia się uzależnienia od tzw. zdrowego odżywiania czy ortoreksji lub permareksji. Chociaż w pierwszej chwili może się tak nie wydawać, oba schorzenia są bardzo poważnymi uzależnieniami, które w negatywny sposób wpływają na życie uzależnionego oraz jego najbliższych.

Ortoreksja – co to jest

Termin pojawił się w 1997 roku, kiedy dr Steven Bratman, swoje własne doświadczenia dotyczące rygorystycznego przestrzegania diety opisał w książce „W szponach zdrowej żywności”. Uznał, że odpowiada to kryterium choroby a nową jednostke chorobową nazwał orthorexia nervosa. Badania potwierdzają, że ortoreksja jest bardziej związana z zaburzeniami odżywiania niż z zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi (Bartel i wsp., 2020).

Ortorektycy stawiają na jakość, a nie na ilość spożywanych produktów spożywczych. Narzucają sobie coraz bardziej rygorystyczne i wyszukane diety, uważając, że to zagwarantuje im zdrowie. Wykluczają z posiłków rozmaite produkty spożywcze, co często prowadzi do wyeliminowania z diety niektórych składników mineralnych i witamin niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Zdarza się, że jedzą oni tylko kilka tych samych „dozwolonych” produktów, które zostały przez nich uznane za bezpieczne dla organizmu. Taka dieta, nieprawidłowo zbilansowana i posiadająca liczne niedobory, może spowodować poważne zaburzenia fizyczne a czasami i psychiczne.

Bliskie osoby są często traktowane przez ortprektyków jako wrogowie, którzy nie tylko nie rozumieją ortorektyka ale także przeszkadzają mu w „zdrowym” odżywianiu się. Poświęcanie dużej ilości czasu na planowanie jadłospisu i przygotowywanie posiłków odbywa się często kosztem czasu przeznaczonego na inne obowiązki zarówno domowe jak i zawodowe.

Przy tej okazji warto wspomnieć o zjawisku nazywanym neofobią pokarmową. Tak nazywana jest niechęć a nawet strach przed nowymi, nieznanymi pokarmami, „karmienie się obawami”.

Permareksja

Permareksja to zachowanie polegające na skrupulatnym stosowaniu diet z jednoczesnym skrupulatnym ważeniem posiłków, dokładnym liczeniu kalorii i rygorystycznym ograniczeniu swojego jadłospisu. Przez wielu jest zaliczana do uzależnień/nałogów behawioralnych i postrzegana jako zaburzenie pokrewne anoreksji.

Zdecydowana większość osób cierpiących na pregoreksje to kobiety przejawiające również skłonność do perfekcjonizmu z niskim poczuciem wartości i bardzo ambitne, którym odchudzanie przynosi poczucie satysfakcji, kontroli nad własnym ciałem, a także sprawia, że czują się silniejsze i dowartościowane. Permareksja może prowadzić do wielu chorób, a także do anoreksji i podobnie jak uzależnienia destabilizuje życie rodzinne i towarzyskie osoby nią dotknięte. Bardzo często życie towarzyskie czy rodzinne schodzi na dalszy plan, bowiem najważniejsze jest to co ma znaleźć się na talerzu. Osoba cierpiąca na permareksję stara się unikać spotkań towarzyskich, na których się je lub pije. Efektem może być stopniowa utrata znajomych, a co za tym idzie ograniczenie kontaktu z rzeczywistością.